Pisarz

Na całym świecie, a zwłaszcza w krajach najbardziej rozwiniętych, na uniwersytetach i uczelniach technicznych prowadzone są badania dotyczące innowacyjnych technologii wykorzystujących materiały budowlane takie jak drewno, ziemia czy też słoma. Uczeni zajmują się modyfikacjami systemów i rozwiązań już istniejących jak również testowaniem nowych technologii. Ciekawym przykładem jest tu zagadnienie optymalizacji dodatków (np. cementu) do ziemi. Dodatki takie zwiększają wytrzymałość materiału, pozwalając tym samym na szerokie wykorzystanie w budownictwie bloczków z ziemi lub ziemi ubijanej.

Drewniana nowoczesność

Interesujące jest również, że zwiększa się wykorzystanie w budownictwie mieszkaniowym, gmachach użyteczności publicznej oraz w budowlach rolniczych jednego z najdawniejszych materiałów budowlanych - drewna.

Nie chodzi tu jedynie o domy z bali czy drewniane elementy dekoracyjne. Zainteresowaniem cieszą się również np. prefabrykowane konstrukcje dachowe z płytką kolczastą. System taki daje cenną i użyteczną np. w gospodarstwach rolnych, możliwość tworzenia rozpiętości nawet do 40 metrów przy elementach łukowych (30 metrów przy elementach prostych). Nie ma potrzeby instalowania dodatkowych podpór (poza ścianami zewnętrznymi), zatem projektant zyskuje swobodę kształtowania wnętrza z myślą czy to o estetyce czy ergonomii (np. sale sportowe).

W tym rozwiązaniu budowlanym belki drewniane, złączone trwale elementami wykonanymi ze stali, tworzą wiązar zarówno lżejszy, jak i bardziej wytrzymały. Program komputerowy pomaga w ekonomicznym zużyciu tarcicy, dzięki czemu przedsiębiorcy mogą oferować niższe ceny.

Innowacyjnym sposobem budowy z drewna jest także belka krzyżowa. By ją wytworzyć, wpierw należy przeciąż pień prostopadle, wzdłuż osi podłużnej (na "ćwiartki"). Po wysuszeniu i wyprofilowaniu te elementy skleja się klejem poliuretanowym. Powstaje belka ze szczeliną w środku. Jej części składowe są zestawione tak, aby zewnętrzna strona pnia stała się wewnętrzną stroną prefabrykowanej belki krzyżowej. Taka belka jest znacznie bardziej wytrzymała niż jej standardowe odpowiedniki.

Słomiana chatka?

Z roślinnej celulozy składa się też bardzo łatwo dostępna i całkowicie ekologiczna, a przy tym ulegająca zupełniej biodegradacji, słoma. Stosowana w tzw. straw bale technology, stała się materiałem budowlanym wykorzystywanym do wznoszenia domów całorocznych oraz domków wakacyjnych. Dodatkowymi jej atutami są bardzo niska cena oraz cykliczne odnawianie się jej zasobów.

Budowle ze słomianych bali opierają się na konstrukcji nośnej będącej szkieletem drewnianym. Między jego częściami układa się słomę, która wcześniej jest formowana za pomocą prasy w sześciany danego wymiaru. Duże sprasowanie włókien roślin tworzących słomę zatrzymuje dostęp powietrza do wewnętrznych części budowli. Zapewnia to tym samym dużą odporność na pożar. Przed ogniem i wilgocią zabezpieczają również 10-centymetrowe warstwy ochronne z gliny zmieszanej ze słomą czy trocinami. Tynkuje się nim ściany wewnątrz i na zewnątrz. Tynk można również zastąpić niepalnymi płytami.

Szkielet drewniany i kostki słomiane można wytworzyć pod dany projekt, dostępne są jednak również prefabrykaty. Niezbędna jest oprócz tego budowa fundamentu z betonu lub materiału o analogicznych właściwościach.

Pewną wadą budowli słomianych, która zresztą wskazuje na możliwości stosowania innych materiałów naturalnych, jak choćby kamienia, jest ryzyko pękania glinianych tynków podczas ich wysychania. Większym problemem jest potrzeba pełnej ochrony słomy przed wilgocią. W budynku wzniesionym w austriackim mieście Stollhof skorzystano tu nową metodę izolacji przez "wplatanie" gliny w strukturę prefabrykatu (clay-woven technology).

Z placu budowy

Słoma osadzona w szkielecie drewnianym doczekała się wykorzystania przy wznoszeniu domów pasywnych, takich jak hiszpański Haus Larix. Dom ów, zbudowany w roku 2013, jest pierwszą na Półwyspie Iberyjskim budowlą pasywną opartą na słomie i drewnie. Ma dwa piętra, łączna jego powierzchnia to 94 m². Wzniesienie go zajęło, dzięki wytworzonym lokalnie prefabrykatom, zaledwie pięć miesięcy. Straty ciepła udało się zmniejszyć przez zwartą bryłę budowli oraz izolację ze słomy i korka naturalnego. Skorzystano też z okien z szybami trójwarstwowymi z przestrzeniami wolnymi wypełnionymi argonem. Pokryto je ponadto substancją ograniczającą emisję ciepła.

Certyfikat pasywności energetycznej przyznany Haus Larix zagwarantowały nie tylko materiały budowlane, lecz również m.in. system wentylacyjny z odzyskiem ciepła, dostosowany do położenia i ekspozycji na słońce rozkład okien, montaż ogniw fotowoltaicznych oraz instalacja gromadząca deszczówkę.

Trend budowli z prefabrykatów słomianych zdobywa też popularność w naszym kraju. Nie ustępujemy tu państwom "starej UE". A. Bucka wskazuje na domek letniskowy w Gajowcu w pobliżu Mirska, nagrodzony w 2013 roku pierwszym miejscem w jeleniogórskim konkursie KASA, organizowanym przez Stowarzyszenie Architektów Rzeczypospolitej Polskiej (SARP).

Jak widać, tradycyjne, znane od tysiącleci materiały budowlane, zwykle w dosłownym sensie leżące nam pod stopami, stają się na nowo produktem cenionym, a zatem i konkurencyjnym. Projektanci, patrząc z perspektywy zarówno historii jak i współczesnej architektury, stale inspirują się nimi i odkrywają ich nowe możliwości, nie tylko dekoracyjne.